Święci Archaniołowie: Gabriel, Rafał i Michał
WYRZEŹBIENI, WYKUCI, WYMALOWANI
Artyści przedstawiali aniołów w postaci ludzkiej ze skrzydłami, z wyrazem twarzy młodzieńców lub dzieci, bardzo często ubranych we wspaniałe szaty lub nagich i bosych (jako symbol niewinności i oderwania się od spraw ziemskich). Ubrani w białe szaty i przepasani na znak gotowości do spełniania Bożych poleceń, trzymają w rękach kadzielnice, symbolizujące zanoszenie modlitwy do Boga. Przedstawiani są też z mieczem (symbol Bożego gniewu), z narzędziami męki (symbol Bożego miłosierdzia), z wagą (symbol sprawiedliwości). W sztuce sakralnej bywają też wyobrażenia samych główek aniołów, zazwyczaj otoczonych chmurami. Malarze często malowali aniołów śpiewających i grających na różnych instrumentach muzycznych, są oni bowiem wśród ludzi zwiastunami radości i piewcami Boga. Chóry anielskie stanowią zaś o niezwykłej atmosferze, jaka panuje w niebie. O kimś, kto pięknie śpiewa, mówimy: śpiewa jak anioł lub ma anielski głos. Także i my chwalimy Boga naszym życiem, modlitwą i pieśnią, chociażby tą, śpiewaną w świętej liturgii Kościoła: Chwała na wysokości Bogu, czy Święty, Święty, Święty. Majestatyczny wyraz postaci aniołów wyraża przeczuwane przez ludzkie serce piękno samego Boga.
WIESZCZĄCY TAJEMNICE BOGA
Gabriel po hebrajsku znaczy: Mąż Boży; albo Bóg jest moją mocą. Najczęstsze jego przedstawienia w sztuce ukazują go z przepaską na czole, z laską w ręku, ale bywa też przedstawiany z kulą ziemską.
W swej misji spełnia rolę posłańca, który przekazuje ludziom przesłanie od Boga. W Księdze Daniela (8,15) Archanioł Gabriel pojawia się jako istota niebiańska o wyglądzie mężczyzny. Jest on zwiastunem potężnego, mocnego działania Boga w sytuacjach po ludzku niemożliwych. Mocy Bożej potrzeba było, aby starzy i niepłodni: Elżbieta i Zachariasz, mogli wydać na świat Jana Chrzciciela. Mocy Bożej potrzeba było, aby dokonało się Wcielenie Syna Bożego w łonie dziewiczej Matki. Archanioł Gabriel spełnił wielką rolę w przekazywaniu Bożej tajemnicy w wydarzeniach związanych z historią zbawienia.
Nasze podobieństwo do Gabriela jest największe wówczas, gdy wołamy całym sobą: Ty jesteś moją mocą, gdy zawierzamy siebie i innych mocy Bożej. Opieramy się na Bogu, Jego moc jest dla nas. Jest w tym imieniu zawarta nadzieja i poczucie bezpieczeństwa: nie jestem sam! Moc Boża jest ze mną! Jesteśmy podobni też do Archanioła, gdy wyjaśniamy innym, że: Pan jest z nimi! z nami! z tobą! ze mną! i że nie powinniśmy się niczego lękać. Tak kiedyś Archanioł Gabriel powiedział do Maryi: Pan z Tobą, nie bój się.
KSIĄŻĘ ANIOŁÓW GOTOWY DO DZIAŁANIA
Rafał po hebrajsku znaczy: Bóg uzdrawia - Bóg uleczył - Uzdrowienie Boże - Lekarstwo Boże. Rafał to jeden z siedmiu Archaniołów, którzy stoją w gotowości przed majestatem Pana. (por. Tb 12,15). Jest księciem aniołów. W Księdze Tobiasza pojawia się pod postacią ludzką i przybiera popularne żydowskie imię Azariasz, towarzysząc w drodze bohaterowi księgi.
Przedstawia się go w sztuce sakralnej jako pielgrzyma, trzymającego rybę lub butelkę.
To on był towarzyszem i przewodnikiem młodego Tobiasza w drodze z Niniwy do Raga w Medii. Uzdrowił ze ślepoty jego starego ojca i uwolnił od złego ducha dręczoną napaściami szatana Sarę. Poradził też młodemu Tobiaszowi, by ożenił się z nią. Uzdrowienie od zła fizycznego i duchowego mówi nam o Bogu uzdrawiającym.
Potrzeba nam lekarza, bowiem: Od Najwyższego pochodzi uzdrowienie (Syr 38,2). Potrzeba nam także przewodnika w drodze, byśmy nie chodzili jak ślepi, błądząc i potykając się. Choroba to nierzadko także zaślepienie, zadufanie w sobie, nieszukanie pomocy u Boga. Bóg poprzez Rafała dokonał tylu dobrych czynów tym, którzy przyjęli uległym sercem jego kierownictwo i pomoc.
Nauczył on także ludzi obdarowanych łaską Boga, okazywania Mu wdzięczności: A teraz uwielbiajcie Pana na ziemi i dziękujcie Bogu! (Tb 12,20).
Wielu jest takich ludzi, którzy niosą ulgę w cierpieniu i w chorobie, towarzysząc bliźnim w posłudze, starając się im ulżyć. Jest to misja na podobieństwo Rafała: towarzyszyć, troszczyć się o bliźnich, pomagać im w ich potrzebach, strzec. Archanioł Rafał patronuje: pielgrzymom, chorym, chirurgom; bywa wzywany w czasie zarazy.
POGROMCA ZBUNTOWANYCH ANIOŁÓW
Michał po hebrajsku znaczy: Któż jak Bóg! To Archanioł Bożej sprawiedliwości, sądu, łaski i zlitowania, jeden z najpotężniejszych duchów niebiańskich. Jego zawołanie wyraża zdumienie, podziw, uwielbienie dla Stwórcy i jest mistycznym przeżyciem wielkości i dobroci Boga. Okrzyk ten ukazuje, że nikt i nic nie jest ponad Boga! Wyraża też wdzięczność i radość za dar istnienia, za to że stworzenie może zdumiewać się, podziwiać i wielbić Boga. Ukazuje potrzebę chwalenia Boga i stworzeń rozmiłowanych w majestacie Stwórcy. Jest w tym imieniu zawarta siła do przezwyciężania zła. Archanioł Michał i jego aniołowie walczą dzielnie z aniołami zbuntowanymi, są bowiem rozpaleni miłością Boga (por. Ap 12,7).
Archanioła Michała przedstawia się ubranego w zbroję, z mieczem w ręku, zabijającego smoka; albo z wagą, na której odmierza on ciężar dobrych i złych uczynków zmarłego.
Towarzyszy umierającym w odejściu ich dusz do nieba. Biorąc z niego wzór - także i my - powinniśmy występować przeciwko fałszywym bogom, przeciw złu, niesprawiedliwości i jakiemukolwiek zniewoleniu człowieka.
Kościół wzywa na pomoc Archanioła Michała przeciw zasadzkom szatana - nieprzyjaciela Boga i ludzi. Archanioł Michał patronuje: umierającym, szermierzom, złotnikom, mierniczym, rentgenologom, rytownikom, szlifierzom i kaplicom cmentarnym.
PRZEMIENIAĆ ZIEMIĘ W NIEBO
Jeszcze tutaj, na ziemi życie nasze i bliźnich może się stawać małym niebem, gdy umiejętnie korzystać będziemy z danej nam wolności, z możliwości miłowania i czynienia dobra. Ważna jest świadomość, że nie jesteśmy sami, ale mamy towarzyszy, aniołów i Archaniołów, którzy nas strzegą, chronią, czasami interweniują w sposób nadzwyczajny. Stawajmy się zwiastunami obecności Boga w świecie i bądźmy głosicielami wśród ludzi chwały Boga i przeświadczenia, że On jest z nami i nas wszystkich ochrania, zbawia i uświęca.
Wprowadzanie w życie postaw świętych Archaniołów, naśladowanie tego, co jest zawarte w ich imionach i czynach, jest dziełem Ducha Świętego i może się nam udać, gdy wsparci zostaniemy Bożą łaską. Liturgiczne wspomnienie i modlitwa o wstawiennictwo trzech Archaniołów: Gabriela, Rafała i Michała może nam w tym pomóc.
ks. Stanisław Groń SJ